สำหรับผู้ที่เรียนเอ็นเนียแกรม (นพลักษณ์) แล้วได้ค้นพบเบอร์ตัวเองจริงๆ จะรู้สึกว่า เอ็นเนียแกรม เป็นเครื่องมือที่ทำให้คุณเห็นแบบแผนตัวตน จุดอ่อน ความเชื่อ แรงจูงใจ mind set ฯลฯ ที่ชัดเจนอย่างน่าทึ่ง แต่หากคุณหยุดการเรียนรู้ที่ตรงนี้ผมอยากบอกว่า จะเป็นเรื่องน่าเสียดายอย่างยิ่ง เพราะ สิ่งเหล่านั้นเป็นเพียงแค่ “จุดเริ่มต้น” เท่านั้นเอง

เพราะแก่นสำคัญที่สุดของเอ็นเนียแกรมนั้นอยู่ที่ว่า คุณจะพัฒนาตนเองอย่างไร เพื่อก้าวข้ามแบบแผนความคิดเดิมๆ ที่ทำให้ตัวคุณ ต้องพบปัญหาตามสไตล์เอ็นเนียแกรมของตัวเองซ้ำแล้วซ้ำเล่าไม่รู้จบ

ซึ่งแนวทางพัฒนาตนเองที่เป็นรูปธรรมอย่างหนึ่ง คือ การใช้แนวคิดเรื่อง ปีกและลูกศร (Wings & Arrows) นั่นเอง

ปีกและลูกศร คือ รูปแบบความสัมพันธ์ของเบอร์เอ็นเนียแกรมหลักของคุณ ที่เชื่อมโยงกับเบอร์เอ็นเนียแกรมอื่นๆ อีก 4 สไตล์ และอาจเพิ่มลักษณะนิสัยบางอย่างจากเบอร์เหล่านั้นให้กับตัวคุณได้

ปีก คือเบอร์ที่อยู่ติดกับเบอร์หลักของคุณทั้งสองข้าง

ลูกศร หมายถึงอีกสองเบอร์ที่เชื่อมกับเบอร์หลักของคุณด้วยเส้นลูกศรที่ชี้ไปและชี้มาตามสภาวะทางอารมณ์มั่นคงและไม่มั่นคงของคุณ

จากการเชื่อมโยงตามธรรมชาตินี้ หมายความว่า เราสามารถเข้าถึงหรือมีความเป็นไปได้ ที่จะแสดงตัวตนตามบุคลิกของปีกและลูกศรของเราถ้าเราตั้งใจ โดยไม่จำเป็นต้องเป็นนิสัยที่ติดตัวมา (ปีก) หรือไม่ต้องให้เป็นไปตามสภาวะทางอารมณ์ (ลูกศร)

หนังสือโค้ชชิ่งให้ถึงแก่น ด้วยเอ็นเนียแกรม ได้ใช้แนวคิดเรื่องปีกและลูกศรนี้เป็นแนวทางในการพัฒนาโค้ชชี่ด้วย และผมได้ใช้แนวคิดดังกล่าว
มาทำถุงผ้าสำหรับใส่หนังสือและเอกสารสัมมนาให้กับผู้เข้าสัมมนา นั่นหมายความว่า ไม่ใช่เป็นแค่ถุงผ้าลดโลกร้อน แต่เป็นถุงผ้าพัฒนาตนเองที่ให้แนวทางที่เจาะจง และได้ผลสำหรับแต่ละคน จึงขอนำภาพมาประกอบการอธิบาย เพื่อให้เห็นภาพการเชื่อมโยงดังกล่าว

เนื่องด้วยความยาวของเนื้อหา บทความชุดนี้ ผมจะขอแบ่งเป็น 3 ตอน ตามแนวคิดเรื่อง ศูนย์ปัญญาทั้ง 3 (หัว ใจ และ กาย) เพื่อให้คุณสามารถเปรียบเทียบกลุ่มคนแต่ละเบอร์ที่อยู่ในศูนย์เดียวกันชัดเจนยิ่งขึ้น

 

 

การพัฒนาตัวเองของคนศูนย์หัว

คนเบอร์ 5 เบอร์ 6 และเบอร์ 7 เป็นกลุ่มคนในศูนย์นี้ ซึ่งมีลักษณะเหมือนกัน คือ มักคิดวิเคราะห์อย่างหนัก ให้ความสำคัญกับข้อเท็จจริง ข้อมูล ไอเดีย และกังวลในเรื่องความปลอดภัยและความไว้วางใจ เพื่อรับมือกับ ความกลัว หรือสิ่งเลวร้ายที่เขาคิดว่าอาจเกิดขึ้นได้

บุคลิกภาพคนเบอร์ต่างๆ ในศูนย์หัวที่ตอบสนองต่อความกลัว

เบอร์ 5 มักเก็บตัวไปอยู่ห่างๆ เพราะกลัวว่าจะถูกรุกล้ำและสุญเสียพลังของตน โดยพยายามพึ่งพาตัวเอง ได้แค่ไหนก็เอาแค่นั้น พยายามเก็บสะสมข้อมูลจำนวนมากมาวิเคราะห์ เพื่อจะได้เข้าใจความเป็นไปของสิ่งต่างๆ

เบอร์ 6 จะคิดถึงภาพของสถานการณ์ที่จะเกิดขึ้นในแบบต่างๆ อยู่ตลอด เพื่อที่จะแก้ไขปัญหาที่อาจเกิดขึ้น และลดความกลัวที่มีต่อสิ่งต่างๆ ว่าอาจผิดพลาด หรืออาจเลือกเดินหน้าเข้าหาสถานการณ์ที่น่ากลัว เพื่อพิสูจน์ว่าตัวเองกล้าหาญ

เบอร์ 7 ถอยห่างจากความกลัวความเจ็บปวด กลัวความเศร้า และความไม่สบายใจ โดยจินตนาการถึงสิ่งที่เป็นไปได้ในอนาคต ด้วยการมุ่งคิดค้นไอเดียเพื่อความตื่นเต้น ไม่ให้กลัวหรือไม่สบายใจ

จะเห็นได้ว่า แม้คนแต่ละเบอร์ในศูนย์หัวเหมือนกัน ก็ยังมีการตอบสนองเพื่อรับมือกับ ความกลัว ที่แตกต่างกัน ดังนั้นการพัฒนาตนเองจึงมีแนวทางที่แตกต่างกันดังนี้

 

การพัฒนาตัวเองของคนเบอร์ 5

การมุ่งแสวงหาความรู้และเพิ่มพูนปัญญาของคนเบอร์ห้า อาจก่อให้เกิดปัญหาต่างๆ เช่น ไม่ยอมบอกอารมณ์ให้ใครรู้มากนัก ไม่ยอมทำงานที่ตีกรอบบังคับ  มักซ่อนตัวอยู่ในจุดที่ไม่ค่อยมีคนเห็นในองค์กร และต้องใช้เวลาอย่างมากกว่าจะลงมือทำได้ เพราะต้องการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลจำนวนมหาศาลเสียก่อน  หากเขาสามารถเข้าถึงบุคลิกที่เป็นปีก (เบอร์สี่และหก) และบุคลิกลูกศร (เบอร์เจ็ดและแปด) จะช่วยให้มีความสมดุลในตัวมากยิ่งขึ้น

การพัฒนาด้วยปีก

ใช้ปีก 4 (Connect with others on a deep level) ช่วยเพิ่มความละเอียดอ่อนในอารมณ์และสามารถแสดงออกได้มากขึ้น และยังมีอารมณ์สุนทรีอีกด้วย บางครั้งการลองทำงานศิลปะ เช่น การเขียนบทกวี นวนิยายหรือบทละคร ถ่ายรูป ก็ช่วยให้เข้าถึงอารมณ์อย่างลึกซึ้งมากขึ้นด้วย

ใช้ปีก 6 (Focus on the group) เพื่อเน้นเรื่องทีมงานและทำงานกับทีมได้คล่องตัวมากขึ้น ฝึกให้ความสำคัญกับความจงรักภักดี อาจทำให้มองเห็นสิ่งต่างๆ ได้ลึกซึ้งขึ้น    คนเบอร์ห้าหลายคนอาจเข้าใจสิ่งต่างๆ ได้ลึกซึ้งดีอยู่แล้ว ซึ่งเกิดจากการรวบรวมข้อมูลต่างๆ เข้าด้วยกันประกอบกับการวิเคราะห์อย่างถี่ถ้วน  แต่ถ้าพัฒนาปีกหกด้วย ความเข้าใจที่ลึกซึ้งนั้นมีความฉับไวกว่าเพราะเกิดขึ้น ณ ตอนนั้นทันที

การพัฒนาด้วยลูกศร

ลูกศรไปเบอร์ 7 (Become more spontaneous) คนเบอร์ห้าที่เข้าถึงเบอร์เจ็ดได้ง่ายอาจมีนิสัยขี้เล่นและแสดงออกได้โดยทันทีอย่างเป็นธรรมชาติ รู้สึกสบายใจมากขึ้นกับการแสดงตัวให้คนอื่นเห็นได้เด่นชัด (เหมือนเป็นนักแสดงที่เล่นไปตามบท) และมีส่วนร่วมอย่างมากในขณะมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น

ลูกศรจากเบอร์ 8 (Take up more space) คนเบอร์ห้าที่เข้าถึงเบอร์แปดได้ง่ายจะแสดงพลังในตัวออกมาได้มากขึ้น ไม่ค่อยลังเลใจ กล้าหาญ กล้าเสี่ยงมากขึ้น และยังลงมือทำเร็วขึ้นด้วย

 

การพัฒนาตัวเองของคนเบอร์ 6

คนบุคลิกนี้มองหาความหมาย ความแน่นอน และความเชื่อมั่น และพยายามป้องกันไม่ให้เกิดเหตุร้ายขึ้น ดังนั้น เขาอาจมีปฏิกิริยาทันทีเมื่อรู้สึกกลัวหรือกังวล ซึ่งเป็นไปได้ทั้งแบบที่เกิดความลังเลสงสัย ไม่ไว้ใจ (กลัวแล้วยอม) หรือทำอะไรที่เสี่ยงสุดๆ เพื่อพิสูจน์ว่าตัวเองไม่กลัว (กลัวแล้วสู้) การเข้าถึงปีก (ห้าและเจ็ด) และลูกศร (สามและเก้า) สามารถช่วยถ่วงดุลลักษณะนิสัยเหล่านี้ได้

การพัฒนาด้วยปีก

ใช้ ปีก 5 (Practice self-containment) ฝึกการให้ความสำคัญกับข้างในของตัวเองมากกว่าโลกภายนอก และควบคุมตัวเองได้มากขึ้น แสดงปฏิกิริยาโต้ตอบให้น้อยลง เพิ่มใจรักในความรู้มากขึ้น ไม่ใช่แค่เพียงสะสม เพื่อให้รู้สึกได้เตรียมพร้อมเท่านั้น แต่ควรรู้สึกสนุกกับการเรียนรู้โดยตัวของมันเองด้วย

ใช้ ปีก 7 (Give yourself permission to have fun) มีคนบอกว่า หากมีน้ำครึ่งแก้ว เบอร์หกมองเห็นน้ำเหลือเพียงครึ่งแก้ว (มองโลกแง่ร้าย) แต่เบอร์เจ็ดมองเห็นน้ำมีตั้งครึ่งแก้ว (มองโลกแง่ดี) ดังนั้น การฝึกมองเห็นน้ำทั้งแก้วอย่างที่มันเป็น จึงมักกังวลน้อยลง ร่าเริง มองโลกในแง่ดีและกระตือรือร้นมากขึ้น ให้ลองถามตัวเองว่า มีอะไรที่คุณทำแล้วรู้สึกสนุก จดบันทึกเรื่องสนุกๆ ที่คุณอยากทำจริงๆ แล้วลองแต่ละเรื่องพร้อมบอกตัวเองด้วยว่า ไม่มีปัญหาเลย ที่คุณจะเรื่องสนุกๆ แบบนั้น

การพัฒนาด้วยลูกศร

เข้าถึงลูกศรที่ไปเบอร์ 3 (Focus on results) จะก้าวข้ามความไม่แน่ใจของตัวเอง โดยมุ่งเน้นที่เป้าหมายที่ชัดเจน และทำงานด้วยความมั่นอกมั่นใจ

ลูกศรจากเบอร์ 9  (Spend time going with the flow) ช่วยให้คนเบอร์หกที่ปกติมักคิดมากได้ผ่อนคลายลง ตัวอย่างเช่น ไปเดินเล่นหรือมีความสุขกับธรรมชาติช่วยให้คุณรู้สึกสงบและปลอดภัย ลูกศร 9 ยังช่วยให้เขาเห็นประโยชน์ของมุมมองที่แตกต่างกัน ซึ่งเป็นสิ่งที่ช่วยได้อย่างมหาศาลในเวลาที่คุณรู้สึกถูกกดดันจนเริ่มคิดไปเองว่า มีแต่ความคิดเห็นของตัวเองเท่านั้นที่ใช้ได้จริงๆ

 

การพัฒนาตัวเองของคนเบอร์ 7

การมองหาสิ่งกระตุ้นและความสนุกและพยายามหลีกเลี่ยงความเจ็บปวด ไม่สบายใจ อาจทำให้ คนเบอร์ 7 มองโลกในแง่ดีจนเกินความเป็นจริง เกิดเป็นความฟุ้งซ่าน อ่อนเพลียจากคิดและการทำหลายสิ่งหลายอย่างที่มากเกินไป กระทั่งกระทำการต่างๆ อย่างหุนหันพลันแล่น การเข้าถึงปีก (หกและแปด) และลูกศร (หนึ่งและห้า) อาจช่วยถ่วงดุลลักษณะนิสัยเหล่านี้ได้

การพัฒนาด้วยปีก

ใช้ปีก 6 (Face your fears) เพื่อสามารถเข้าใจสถานการณ์ต่างๆ ทั้งในทางบวกและทางลบ เบอร์เจ็ดที่พัฒนาด้านนี้จะมองเห็นความกลัว ความกังวลของตน เข้าใจสิ่งต่างๆ มากยิ่งขึ้น และสามารถคาดการณ์ถึงปัญหาที่อาจเกิดขึ้น ดังนั้น จึงทำสิ่งต่างๆด้วยความรอบคอบยิ่งขึ้น มีความหุนหันพลันแล่นน้อยลง

ใช้ปีก 8 (Talk less so you will influence others more) กล้าบอกความต้องการ ตรงไปตรงมา ทำให้มีอำนาจมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ยังดูมีความหนักแน่นมั่นคง และอยากลงมือทำตามไอเดียที่มียิ่งขึ้นด้วย

การพัฒนาด้วยลูกศร

ลูกศรไปเบอร์ 1 (Complete your tasks early) เวลาที่คนเบอร์เจ็ดเข้าถึงลูกศรหนึ่งจะรู้สึกมีความรับผิดชอบสูงขึ้น มีสมาธิจดจ่อกับสิ่งต่างๆ ใส่ใจในรายละเอียดและมีความแม่นยำเพิ่มขึ้น บางคนอาจแสดงออกถึงสิ่งเหล่านี้อยู่เสมอ แต่หลายคนเป็นแบบนี้เวลาใกล้กำหนดส่งงานมากกว่า การฝึกให้เริ่มทำงานให้เร็วกว่าที่คุณทำอยู่เป็นปกติ จะช่วยให้คุณสามารถทำงานได้สำเร็จมากขึ้น

ลูกศรจากเบอร์ 5 (Spend time alone) สำหรับคนเบอร์เจ็ดที่ใช้พลังเยอะมาก จนเหนื่อยล้า การเข้าถึงลูกศรนี้ จะช่วยให้คุณมีเวลาอยู่กับตัวเองคนเดียวได้ (แม้ว่าเดิมจะทำได้นานๆ ครั้งเท่านั้น) นอกจากนี้เบอร์เจ็ด บางคนที่เชื่อมโยงไปยังลูกศรนี้ได้ดี มักชอบที่จะอยู่กับความสงบได้อย่างสม่ำเสมอ ทบทวนและควบคุมตัวเองได้มากยิ่งขึ้น

เป็นอย่างไรบ้างครับ กับเทคนิคคร่าว ๆ ในการใช้ปีกและลูกศร หวังว่าคงทำให้ผู้ที่รู้เบอร์เอ็นเนียแกรมแล้ว ได้แนวทางการพัฒนาตนเองที่ชัดเจนและเป็นรูปธรรมมากขึ้นนะครับ สำหรับ ใน Workshop เราจะมีการฝึกใช้เทคนิคปีกและลูกศรเพิ่มเติม รวมทั้งนำแนวทาง Soul Child มาใช้ประกอบกัน เพื่อให้เข้าถึงการพัฒนาได้ง่ายยิ่งขึ้น

แล้วตอนหน้า มาดูแนวทางการพัฒนาตัวเองด้วยการ ตั้งทิศ (ด้วยลูกศร) ติดปีก ของคนในศูนย์ที่เหลือกันครับ

 

เรื่องอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง: รู้จักคนทั้ง 9 แบบในเอ็นเนียแกรม และตรวจสอบตนเองอย่างคร่าวๆ คลิ้กที่นี่

---

อ. วาจาสิทธิ์ ลอเสรีวานิช (CPA, MBA, MA)
MD บ. สยามเอ็นเนียแกรม คอลซัลติ้ง จำกัด
– Certified Enneagram Trainer, Accredited Enneagram Teacher (IEA)
– Certified MBTI Practitioner
– ประสบการณ์ในบริษัทต่างๆ 20 ปี (ตำแหน่งสุดท้าย Finance & HR Director – Bisnews AFE)
– นำการสัมมนาหลักสูตร เอ็นเนียแกรม ให้กับองค์กรต่างๆ มากกว่า 500 รุ่น
– แปลหนังสือเอ็นเนียแกรม และอื่นๆ รวม 14 เล่ม